第十五卷:藜 商藋 灰藋 以上野蔬
藜
- 原作藋。按,本草作藜,原谱以藜为地葵,又以为王彗,皆误也,今正之。
- 原 藜,一名莱,一名红心灰藋,一名胭脂菜,一名鹤顶草,一名落藜。生不择地,处处有之,即灰藋之红心者。茎、叶稍大,嫩时亦可食,故昔人谓藜藿与膏粱不同。老则茎可为杖。气味甘,平,微毒。杀虫,煎汤洗虫疮、漱齿䘌。捣烂,涂诸虫伤。
- 汇考
- 增 诗 小雅 北山有莱。 疏 莱,草名,其叶可食。今兖州人烝以为茹,谓之莱烝。
- 晋书 山涛传 魏帝以涛母老,赠藜杖一枚。
- 淮南子 藜藿之生,蠕蠕然日加数寸,不可以为栌栋楩楠。
- 笠泽丛书 读古圣人书,每涵咀义味,独坐日昃,案上一杯藜藿,如五鼎太牢馈于左右。
- 询刍录 古称藜即灰苋,老可为杖,盖藜杖也。
- 集藻
- 文散句
- 增 汉 司马迁 自序 粝粱之食,藜藿之羹。
- 王褒 圣主得贤臣颂 羹藜含糗者,不足与论太牢之滋味。
- 五言绝句
- 增 明 李东阳 咏藜 藜新尚可蒸,藜老亦堪煮,明年幸强健,拄杖看秋雨。
- 诗散句
- 增 晋 陶潜 敝襟不掩肘,藜羹常乏斟。
- 原 唐 杜甫 吾安藜不糁,汝贵玉为琛。
- 试问甘藜藿,未𡧓羡轻肥。
- 增 韩愈
- 藜羹尚如此,肉食安可尝。
- 三年国子师,肠肚集藜苋。
- 童稚频书札,盘餐讵糁藜。
- 宋 苏轼 寄语故山友,慎无厌藜羹。
- 陈克 顾我从来贫到骨,经营藜藿亦艰辛。
- 苏轼 藜羹对书史。
- 陆游 藜羹自美何待糁。
- 别录
- 原 制用 嫩时采叶,滚水煠熟,香油拌为茹,颇益人,能涤肠胃。加蒜亦可啖。煠出晒乾,可备冬月之用。其苗既老,可束为帚,直干之粗而长者可为拄杖。
附录 蔏藋
- 增 尔雅 拜,蔏藋。 注 蔏藋亦似藜。 疏 此亦似藜而叶大者,名拜,一名蔏藋。
附录 灰藋
- 原 灰藋,一名灰涤菜,一名金锁天,今讹为灰条菜。处处原野有之。四月生苗,茎有紫红线棱。叶尖有刻缺,面青背白。茎心、嫩叶皆有细白灰如沙。为蔬亦佳。气味甘,平,无毒。治恶疮,虫咬,面皯等疾。忌,著肉作疮。五月渐老,高者数尺。七八月开细白花,结实成簇如毬,中有细子,蒸曝取仁,可炊饭及磨粉食。救荒本草云:结子成穗者味甘,散者味苦,生墙下、树下者忌用,白者谓之蛇灰,有毒。